راز‌های نهفته در قلعه تاریخی نظامی «اولتان»

فارس گزارش می‌دهد
راز‌های نهفته در قلعه تاریخی نظامی «اولتان»
دیوارهای ضخیم و مقاوم همچون سدی در برابر هجوم بیگانگان از مرزهای وطن دفاع کرده و حالا همان دیوارهای مستحکم با نقش و نگارهای سنگی تاریخ سرزمینمان را به نسل امروز بازگو می کند . قلعه ای که هزاران راز و حقايق تلخ و شيرين در آن‌ها نهفته است .
ظاهر قلعه حکایت از نظامی بودن قعله دارد، دیوارهای مقاوم و مستحکم قلعه اولتان مربوطه به دوره اشکانیان است که به‌خاطر استحکام و موقعیت مناسب، این قلعه تا قرن دوازدهم هجری مورد استفاده بوده است و اما برخی کارشناسان معتقدند که قسمت اعظم این قلعه هنوز زیر خاک مدفون مانده است.

قعله اولتان در همسایگی رود ارس قرار دارد. اگر خواستید تماشاگر این دژ کهن و دیدنی باشید باید به شهرستان پارس آباد استان اردبیل سفر کنید ودر 500 متری روستای اولتان نظاره‌گر این قلعه حیرت انگیز شوید. البته ناگفته نماند که این قلعه به دلیل قرار گرفتن در مجاورت روستای کهن اولتان به همین نام معروف شده است.

این دژ 320 هزار متر مربع مساحت دارد و در کاوش این قلعه مجموعه منسجم معماری مربوط به دوره‌های مختلف اشکانی تا اسلامی کشف شده که بیشتر آثار کشف شده به دوره قرن سوم و چهارم هجری و ادامه معماری دوره ساسانی تعلق داشت.
قعله اولتان مهم‌ترین جاذبه گردشگری روستای اولتان شهرستان پارس آباد است که سالانه پذیرای بسیاری از گردشگران علاقه‌مند به تاریخ می‌شود. این قلعه قدمت ۲ هزار ساله دارد و مطالعات باستان‌شناسی نشان می‌دهد که «اولتان قالاسی» باید یک شهر خیلی بزرگ در پایان عصر ساسانی بوده باشد که در واقع آغاز دوره اسلامی است. این شهر بزرگ به دو قسمت تقسیم می‌شود؛ منطقه مسکونی و قلعه نظامی. قلعه نظامی 400 در 800 متر مربع است.

این محوطه باستانی که جزو مهمترین جاذبه‌های گردشگری استان اردبیل است در سال ۱۳۸۷ با شماره 2654 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. داخل قلعه تپه‌هایی وجود دارند که احتمال داده می‌شود در گذشته محل سکونت بوده‌اند و در اثر حوادث طبیعی از بین رفته‌اند. همچنین در دژ اولتان اتاق‌های متعدد، تنور نانوایی و بخاری به چشم‌ می‌خورد.

«اولتان قالاسی» یا «قلعه اولتان» که به دلیل وسعت زیادش یک شهر _ قلعه به حساب می‌آید، فضاهای مسکونی و صنعتی زیادی را در داخل محوطه و خارج از آن دارد.در گذشته، دور تا دور قلعه خندقی ۱۵ متری ساخته شده بود که قلعه را از گزند دشمنان در امان می‌داشت. نظامیان این خندق را به وسیله دو کانال آبی که از رود آراز (ارس) کشیده شده بودند پر نگه می‌داشتند تا احتمال حمله به حداقل برسد.

در داخل حصار قلعه گورستانی دیده می‌شود که به دوره اسلامی تعلق دارد اما کاوش‌ها در این گورستان نشان داد که تدفین‌های انجام گرفته روی فضاهای معماری دوره تاریخی بوده که احتمالا در همان زمان تدفین از این فضاهای معماری خبر نداشتند. درکنار یکی از تدفین‌ها پایه ستونی متعلق به دوره تاریخی کشف شد که احتمالا نشان می‌دهد در گذشته بنای مهمی در این بخش از قلعه وجود داشته است.
علاوه بر این، در حصار جنوبی قلعه هم کاوش‌های باستان‌شناسی منجر به کشف شواهدی شده که فرضیه تکمیل دژ در سال‌های بعد از ظهور اسلام را تایید می‌کند. باستان شناسان در این بررسی‌ها به مجموعه‌ای برخوردند که احتمالا متعلق به خانه‌ای اشرافی بوده است. خانه‌ای با حمام و دستشویی و حتی توالت فرنگی! در همان زمان باستان شناسان اعلام کردند که این توالت فرنگی شبیه توالت فرنگی‌های امروزی است و احتمالا به دوران تاریخی تعلق دارد. در این توالت با استفاده از تن‌پوشه‌های سفالی مسیر ورود و خروج آب تعبیه شده بود.

ایران باستان دیدنی‌های تاریخی زیادی را دارا است. آثار تاریخی که همواره داستان‌های بسیاری را در دل خود جا دادند و قطعا برای کسانی که اهل سفر به تاریخ و رمز و راز مهیج هستند، مقصد پرماجرایی خواهد بود. در این بین قعله یا دژ در ایران باستان جایگاه ویژه‌ای داشته، قلعه‌هایی که بازگوکننده تاریخ این دیار است و دیدن این مناظر پر‌هیجان می‌تواند سفری به تاریخ باشد.