زندگی و زمانه محمد بی ریا
زندگی و زمانه محمد بی ریا
به انضمام خاطرات سرلشکر درخشانی از فرقه دموکرات آذربایجان
نوشته: علی مرادی مراغه ای
ناشر: نشر اوحدی
247 صفحه
چاپ اول 1385
شابک: x-37-8234-964
در این جا بیشتر به اقدامات محمد بی ریا در مسند وزارت فرهنگ فرقه در عرض یک سال می پردازیم. بی ریا در کنار این مسند به تدریس ادبیات در دانشگاه تازه تاسیس آذربایجان مشغول بود و در کنار این مشاغل، هفت نامه غلبه به زبان ترکی و به مدیریت او منتشر می شد. این هفت نامه انتشار خود را از اسفند 1324 آغاز کرده و ناشر لفکار کارگران و زحمت کشان آذربایجان بوده است.
یکی از اشعار اصلی فرقه دموکرات آذربایجان، به کارگیری و استفاده زبان ترکی بوده است که در سال های اختناق و رضا شاهی به کلی استفاده از آن در مدارس و ادارات ممنوع شده بود و حتی پیگرد داشت! قرار گرفتن شخصیت فرهنگی و شاعری معروف مانند بی ریا در مسند وزارت معارف که مشهور خاص و عام بود، شایان توجه است و به نظر می رسد که محمد بی ریا جزو شایسته ترین افراد برای احراز این مسند بوده است.
بعد از سقوط فرقه دموکرات آذربایجان معدودی از نشریات ترک زبان در حوالی سال های 1331 تا 1332 منتشر شد.
پس از کودتای 28 مرداد 1332 تقریبا هیچ نشریه ای به زبان ترکی انتشار نیافت اما به محض سقوط رژیم پهلوی در سال 1357 ه.ش دوباره با ظهور نشریات متعدد به زبان ترکی مواجه می شویم.