عروض در شعر ترکی
عروض در شعر ترکی
تالیف: دکتر حسین محمدزاده صدیق / منیژه شیر محمدی
ناشر: انتشارات تکدرخت
چاپ اول 1388
187 صفحه
شابک: 5-38-5559-600-978
گرچه پیرامون عروض در شعر فارسی، در عصر ما آثار متعددی از سوی پژوهشگران و مدرسان این فن تالیف شده است، اما در باب عروض در شعر ترکی آذربایجانی جز دو تن، مرحومان اکرم جعفر در باکو و صمد ظهوری در تبریز، کسی تحقیقی جدید بیرون نداده است. ما، در این کتاب کوشیدیم ضمن معرفی هر دو اثر فوق، به تدوین علمی عروض ترکی بپردازیم.
کتاب ما شامل یک پیشگفتار و دو بخش عمده است. در پیشگفتار ضمن دادن تاریخچه ای از عروض و یاد از عروض پژوهان صاحب نظریه، اوزان هجایی شعر ترکی را به کوتاهی معرفی کردیم و سپس مقدمات این فن را از تفعله ها، زحافات و ارکان عروضی شرح دادیم.
سپس در دو بخش دیگر کتاب، بحور متفق الارکان (7 بحر) و مختلف الارکان (12 بحر) و زحافات آن ها را با امثله و شواهد کافی معرفی کردیم. در دادن مثال ها از کتب دواوین شعر، از دیوان های بایرک قوشچو اوغلو، نسیمی، فضولی، ظفر، صائب تبریزی، سید عظیم، واقف، هیده جی، صراف و شهریار استفاده کردیم و ارجاع به متن را با نشانه ی اختصاری آوردیم. مثلا نوشتیم: «1- 2 فضولی». به این معنا که در منبعی که نشانه ی اختصاری آن «فضولی» است، مثال از شعر دوم از بخش یک آورده شده است. و یا نوشتیم: «اعتنا – حسین دوزگون». یعنی در منبعی که نام آن «حسین دوزگون» است، مثال را از شعری با عنوان «اعتنا» آورده ایم. نشانه های اختصاری منابع را بلافاصله پس از این مقدمه خواهیم آورد.
گرچه موضوع کتاب ما عروض در شعر ترکی است، اما در جاهای مختلف لازم دانستیم از عروض در شعر عربی و شعر فارسی نیز صحبت کنیم و اگر ابیاتی از دواوین عربی یا فارسی ذکر کردیم، در پاورقی به منبع مورد نظر ارجاع دادیم.
مولفان
پاییز - 1388