دسته بندی محصولات
معیارهای جستجو
خواجه مسعود
یکی از شاعران بلندآوازۀ قرن هشتم هجری که با اثر معروف «سهیل و نوبهار» در تاریخ ادبیات آذربایجان جاودانه گشته، ولی به اندازۀ لازم هنوز شناخته نشده است، خواجه مسعود ابن احمد است که ادیبان او را با نام خواجه احمد مسعود میشناسند.
او عشق و علاقۀ وافری به زبان مادری خود داشته و در عین حال، از ادبیات عربی و فارسی گنجینههای فراوان چیده و بر ادبیات ترکی افزوده است. پژوهشگران عرصۀ ادبیات او را جزو شاعران آذربایجان میشمارند و خصوصیات ترکی آذری را در دیوان و دیگر آثارش برجسته میدانند تا جایی که ادیبان ترک نیز بدان معترفند. هر چند که گویی او در کریمه زاده شده است؛ اما زندگی اصلی خود را در آذربایجان و سپس در آناتولی گذرانده است. با وجود این، ویژگیهای ترکی آذری را در آفرینش ادبی خویش حفظ کرده و به زیبایی تمام خود را در میان شاعران بلندمرتبۀ آذربایجان جای داده است. اثر سهیل و نوبهار را بنا به گفتۀ خود شاعر، از فارسی به ترکی ترجمه کرده است.
خواجه مسعود دو اثر بزرگ داشته است که اولی سهیل و نوبهار و دومی فرهنگنامه بوده است. سهیل و نوبهار را در سال 751 هجری و فرهنگنامه را در سال 755 هجری مصادف با 1354 میلادی سروده است. سهیل و نوبهار در 5703 بیت بوده و فرهنگ نامه در 4044 بیت. با این محاسبه، حداقل ابیات دو اثر او از 11000 بیت میگذرد و تردیدی نیست که خواجه مسعود دیوانی مشتمل بر غزلیات و انواع اشعار دیگر نیز داشته است که هنوز در میان کتابهای بیشمار شناخته نشدۀ دنیای ادبیات ترکی همچنان ناشناخته مانده است.
از کتاب سهیل و نوبهار دو نسخۀ خطی ارزشمند اکنون در دست است که نخستین نسخه در کتابخانۀ دولتی برلین نگهداری میشود. تاریخ استنساخ این نسخه را ادیبان، مختلف دانستهاند، برخی این تاریخ را مصادف با 20 رجب 780 دانستهاند و برخی دیگر تاریخ آن را 830 هجری معرفی کردهاند. این کتاب در سال 1904 به کتابخانه فروخته شده و برای اولین بار در سال 1925 چاپ و منتشر شده است. این نسخه دارای 5568 بیت و 189 برگ میباشد که در هر صفحۀ آن 17 سطر نوشته شده و در عین حال، دارای 62 عنوان میباشد. همچنین در صفحه اول و آخر این نسخه، مهر سلطان بایزید دوم (1447 ـ1511)زده شده است.
نسخۀ دوم این کتاب متعلق به دهری دیلچین ـ ادیب ترک میباشد که دارای 5278 بیت میباشد و تاریخ دقیق به دهری دیلچین ـ ادیب ترک میباشد و تاریخ دقیق استنساخ آن معلوم نیست و به احتمال زیاد در قرن 16 میلادی نوشته شده است.
سهیل و نوبهار در وزن فعولون فعولون فعولون فعول میباشد و دارای مضمونی عشقی است. برخی از ادیبان با توجه به اینکه نام فرزندان قهرمان اصلی داستان که هما و همایون نام دارند، فکر کردهاند که خواجه مسعود این داستان عاشقانه را از اثر (هما و همایون) خواجوی کرمانی ـ شاعر فارسیزبان ترجمه کرده است. در صورتی که هیچ شباهتی به این اثر خواجو ندارد.
سهیل و نوبهار خواجه مسعود ابن احمد در سالهای اولیه مورد استقبال بیحد مردم قرار گرفته و همزمان، داستان سهیل و نوبهار به صورت نثر نیز نوشته شده و میان مردم پخش شده است. از این اثر منثور نیز نسخههای خطی چندی در دست است.